| Autor: | Joanna Łańcucka |
| Tytuł: | Stara Słaboniowa i spiekładuchy |
| Wydawnictwo: | Oficynka |
| ISBN: | 9788362465712 |
| liczba stron: | 448 |
Starowinka żyje samotnie w swojej chałupince, za towarzystwo - jeśli nikt nie zajdzie na harbatę - mając kota Mruczka. Wieści ze świata czerpie głównie gości ze wsi - ale co ma wiedzieć, wie doskonale. Sympatyczna starowinka ma swoje mroczne sekrety, które z czasem przychodzi nam poznać.
Typowo, gdy mówimy o wiejskim bohaterze walczącym ze złem piekielnym, przychodzi nam na myśl Jakub Wędrowycz. Tu nie mamy jednak przerysowanego, rubasznego antybohatera, a skomplikowaną, gorzko prawdziwą kreację postaci, która swoje przeżyła i ma swoje spojrzenie na wiele spraw. Mądra zarówno doświadczeniem, jak i ludową mądrością okazuje się opoką miejscowej społeczności przed tytułowymi spiekładuchami, diabelstwem starym, które do ludzi ciągnie. Mamy tu więc apoteozę mądrości ludowej, tych setek lat tradycji, zwyczajów, podejścia do - jakże trudnego tam właśnie - życia. Czas tam płynie wolniej, w natłoku codziennych obowiązków nowości pojawiają się jakby opóźnione i stłumione.
W parze z tym idzie hołubienie ludowych zabobonów. Pal sześć, gdyby tylko o to ucieleśnienie słowiańskich strzygoniów i im podobnych niechcianych gości chodziło - wszak to miało być istotną częścią treści. Sęk tkwi w postaciach duchownych - czy to zakonnic, czy księży - gdzie charaktery rysują się w ciemnych barwach, bądź to mściwością, bądź łakomstwem malując obraz ludzi słabych, nieskutecznych, nierozumiejących z czym się mierzą. Szczególnie dziwi to w postaci księdza - egzorcysty. Niepohamowanie łakomy, naiwny i zadufany w sobie egzorcyzm prowadzi w bardzo dziwny i powierzchowny sposób - a przecież kto jak kto, ale ksiądz by uzyskać pozwolenie na egzocyzmy musi wykazać się nieprzeciętnymi cnotami, siłą wiary i wiedzą. Opisywana bezradność nosi znamiona nie tylko kreacji słabej przeciwwagi dla rozległej mocy protagonistki, bo tu cała wiara odarta zostaje z reprezentacji prawdy - a przecież Bóg jest Prawdą Najwyższą. Wiejski zabobon z kolei ukazuje się w lepszym świetle, zabobonem i przesądem nazywany tylko przez tych nowoczesnych, miastowych, a przecież na wsi to wiedzą swoje. Ile tu potrzeby stworzenia kontrastu, a ile osobistej niechęci, ciężko powiedzieć. Dużo tu też krytyki tych miastowych właśnie - nie tylko z punktu utraty wiary, ale i zerwania więzi z rodziną i pogoni za nieważnymi celami, w oderwaniu od zdrowego rozsądku.
To w zasadzie jedyne co mi trochę zgrzytało, bo styl Autorki porywa pięknym słowem, poetyckim wyważeniem opisów (wieczorne obserwacje i rozmowy z Hendrykiem), wiarygodnością wiejskiego języka i zwyczajów. Lektura mimo spokojnego, takiego zgodnego z naturą i tamtejszym rytmem życia, tempa porywa bez reszty - bałem się, że 10 dni do spotkania nie wystarczy z moim tempem na zakończenie lektury, a jednak!
Rzecz obowiązkowa dla miłośników mitologii słowiańskiej i subtelnej grozy w nie do końca sielskim otoczeniu - ale przecież i watek kryminalny sią tu pojawia!